Literair Café | Graa Boomsma & de Vijftigers

Auteur Graa Boomsma is te gast in het Literair Café van de Koppelkerk. Hij vertelt over de literaire beweging rond Lucebert, Kouwenaar, Schierbeek, Claus en vele anderen naar aanleiding van zijn boek 'Breken is bouwen, 75 jaar Vijftigers'.

Dit Literair Café vindt bij uitzondering plaats in de middag, van 15:00 tot 17:00 uur en met muzikale omlijsting. “Als we de Vijftigers willen bespreken, dan moeten we het wel een beetje anders doen”, aldus de organisatie.

‘Weg met de muffe poëzie van voor de oorlog. De Vijftigers zouden alles anders doen.’*

1950: Remco Campert en Rudy Kousbroek hadden net het tijdschriftje Braak opgericht, dat ze zelf uittikten, stencilden en verspreidden onder vrienden. Ze vroegen Bert Schierbeek en Lucebert bijdragen te leveren. De naam Braak stond voor de doorbraak, de afkeer en walging van de burgerlijke, benauwde en bekrompen verhoudingen in de literatuur, kunst en maatschappij. De oorlog was voorbij, maar nog in alles aanwezig. De oorlog in ‘ons Indië’ was begonnen.

Lucebert riep in Braak in een woedend essay de rel in herinnering rond een expositie van experimentele schilders in het Stedelijk Museum in 1949 en het gelijktijdig verschenen nummer van het tijdschrift Cobra. Veel kranten schreven over de ‘knoeiers en kladderaars’ Karel Appel, Constant en Corneille en de ‘wartaal’ van de ‘experimentele’ dichters.

1951: van Simon Vinkenoog verscheen de verzamelbundel Atonaal, de eerste bloemlezing van de experimentele dichters. Hier was geen sonnet meer te vinden; rijm en hexameters gingen de prullenbak in. De verzen van de Vijftigers waren lijflijk, schokkend, smerig. Ze roken niet naar rozen, maar naar bloed en zweet. Hun ‘bevrijdende’ opvattingen werden dominant. De Vijftigers werden intensief gelezen en nagevolgd, bekroond en gelauwerd. Met de dood van Remco Campert in 2020, doofde de stem van de meest geliefde dichter van zijn tijd. Zijn poëzie leeft voort.

De biograaf

Graa Boomsma (1953) is schrijver, dichter, essayist en vertaler. Hij studeerde Nederlands en Algemene literatuurwetenschap aan de universiteit van Amsterdam. Tussen 1978 en 1983 was hij literatuurcriticus van het communistische dagblad De Waarheid. Sinds 1988 schrijft hij in De Groene Amsterdammer. Fantasie, werkelijkheid, taal, geschiedenis en subjectiviteit komen steeds weer in Boomsma's kritische en essayistische werk naar voren. Zijn oeuvre omvat romans, essaybundels, theaterteksten, literaire studies (waaronder over Lucebert) en biografieën zoals die over Bert Schierbeek: Niemand is waterdicht.

* Onno Blom in de Volkskrant

Pers Volkskrant:

‘Breken is bouwen heet de vuistdikke, uitwaaierende en gedetailleerde literatuurgeschiedenis van vijfenzeventig jaar Vijftigers, die criticus en biograaf Graa Boomsma nu heeft gepubliceerd. Boomsma wil met die titel laten zien dat op de doorbraak die de Vijftigers forceerden de toekomst van de Nederlandse poëzie tot op de dag van vandaag is gebouwd.’