100% Winterswijk
Monumentale synagoge open tijdens open monumentendag
De eerste steen werd gelegd in 1888, de inwijding volgde in het daaropvolgende jaar: de synagoge aan de Spoorstraat vormt al 136 jaar de ruggengraat van de Joodse gemeenschap in Winterswijk. Op de Open Monumentendag van zondag 14 september komt het gebouw zèlf eens op de eerste plaats. De synagoge is een creatie van de Winterswijkse architect Hans van der Schaaf.
Het thema van de 2025-editie van Open Monumentendag is namelijk ‘erfgoed & architectuur’. De bijbehorende slogan is ‘Gebouwd om te blijven’. Architectuur is meer dan stenen en beton, het weerspiegelt wie we zijn.
In het geval van de Winterswijkse synagoge is dat h…
De eerste steen werd gelegd in 1888, de inwijding volgde in het daaropvolgende jaar: de synagoge aan de Spoorstraat vormt al 136 jaar de ruggengraat van de Joodse gemeenschap in Winterswijk. Op de Open Monumentendag van zondag 14 september komt het gebouw zèlf eens op de eerste plaats. De synagoge is een creatie van de Winterswijkse architect Hans van der Schaaf.
Het thema van de 2025-editie van Open Monumentendag is namelijk ‘erfgoed & architectuur’. De bijbehorende slogan is ‘Gebouwd om te blijven’. Architectuur is meer dan stenen en beton, het weerspiegelt wie we zijn.
In het geval van de Winterswijkse synagoge is dat het resultaat van de 19e -eeuwse Joodse gemeenschap. Die spande zich in om voor het oude en gebrekkige sjoeltje op de hoek van de Jonenstraat en Misterstraat een waardige vervanger op te richten. Het resultaat was een in omvang bescheiden, maar in aanzien indrukwekkend pand, dat vooral elke sabbat het enthousiast kloppend hart vormde van de gestaag groeiende Joodse gemeenschap.
Hans van der Schaaf (1856 – 1925) tekende niet alleen een karakteristieke synagoge, maar ontwierp ook de gebouwen die er omheen kwamen te staan: het mikwe aan de achterzijde (1899), de woning voor de voorzanger (1905) en het schoolgebouwtje met het klaslokaal op de begane grond en de vergaderruimte op de verdieping (1909). Het geheel, inclusief de begraafplaats (al sinds de eerste helft van de 17e eeuw in gebruik) heeft niet voor niets de status van rijksmonument – voor Nederland en het aangrenzende Noordrijn-Westfalen is het een unieke combinatie.
Van der Schaaf was een Fries. In Winterswijk vond hij ook zijn laatste rustplaats: het monumentale graf van de architect en zijn vrouw Aukje Wijnstra is nog steeds te vinden op de oude algemene begraafplaats aan de Singelweg.
Door Van der Schaaf getekende gebouwen zijn op verschillende plaatsen in het dorp te vinden. De synagoge aan de Spoorstraat is een van zijn eerste creaties. Van der Schaaf had in het dorp een dubbelfunctie: hij was zowel gemeenteopzichter als architect. Bij Van der Schaaf bleek zijn beroep erfelijk: zoon Jacob ging ook als architect aan het werk, later volgde ook kleinzoon Hans het beroep van vader en grootvader.
De synagoge is op Open Monumentendag zondag 14 september van 13:00 tot 17:00 uur geopend. Er is geen rondleiding, maar het hele gebouw kan bekeken worden, evenals het mikwe en de eeuwenoude begraafplaats. ’s Middags worden er in de in synagoge twee verhalen verteld van de onlangs afgeronde restauratie, met extra aandacht voor het herstel van de karakteristieke verlichting en leven en werk van architect Hans van der Schaaf. Om 14:00 en om 15.30 uur. Voor meer informatie www.synagogewinterswijk.nl
Wanneer
- Zondag 14 september 2025 13.00 - 17.00 uur
Prijzen
- Tijdens open monumentendag is het synagoge-complex gratis te bezoeken
